Birçok çalışan işçinin en çok merak ettiği konuların başında kıdem tazminatı gelir.
Kıdem tazminatı bir işverenin genel olarak bir ya da birden fazla işyerinde çalışmış bir işçinin işini kaybetme durumunda yıpranması, yeni bir iş edinme sürecinde yaşayacağı zorluklar gibi durumlar ve buna benzer diğer durumlar için işyerine sağladığı katkılar göz önüne alınarak işveren tarafından işçiye verilen toplu parayı ifade eder.
Peki hangi durumlarda kıdem tazminatı alınır ve kıdem tazminatı nasıl hesaplanır? İşte kıdem tazminatı ile ilgili merak edilen detaylar;
Hangi Şartlarda Kıdem Tazminatı Alınır?
Bir işçinin çalıştığı iş yerinden kıdem tazminatı alabilmesi için iki temel şart aranır;
İşçinin aynı işverene ait aynı işyerinde en az 1 yıl süre ile çalışmış olması gerekir. Aksi durumda kıdem tazminatı hakkı olmaz.
İş sözleşmesinin her iki taraf içinde kıdem tazminatı hakkı doğacak şekilde sonlandırılmış olması önemlidir.
İşçi Hangi Durumlarda Kıdem Tazminatına Hak Kazanır?
İşçinin işten çıkarken kıdem tazminatı hak etmesini sağlayan durumlar şunlardır;
İşveren tarafından yapılacak olan 4857 sayılı iş Kanunu’nun 25. Maddesinin II numaralı bendinde gösterilen ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı haller dışında ve benzeri sebepler dışında iş sözleşmesinin feshi yapılması
Muvazzaf askerlik hizmeti nedeniyle iş feshi yapılması
İşçinin bağlı bulunduğu kanun ve kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı gibi ya da toptan ödeme alabilmek için iş sözleşmesinin feshedilmesi
Kadın işçinin evlenme durumunda evlendiği tarihten itibaren 1 yıl içerisinde kendi arzusuyla iş sözleşmesini sona erdirmesi.
İşçinin ölümü sonucunda iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda işçi çıktığı yerden kıdem tazminatı alabilir.
Tüm bunlara göre 1 yıl veya daha uzun süre aynı iş yerinde çalışan işçinin kendi isteğiyle işten ayrılma sağlaması (istifa) durumunda kıdem tazminatı hak edemez.
Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
İşçinin işyerinde çalışmaya başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı boyunca son ödenen aylık brüt ücretin çalışma yılı ile çarpılması sonucu kıdem tazminatı bulunur.
Bir yıldan fazla süreler için aynı oranda hesaplama yapılır. İş Kanunu’nun 15. Maddesi gereğince eğer işveren ve işçi arasında deneme süresi öngörülmüş ise bu durumda deneme süresi de kıdem tazminatına dahil olup süre bu tarihten baz alınır.
Kıdem süresinin sonu ise genel olarak iş sözleşmesinin sona erdiği tarihtir.
Fakat iş sözleşmesi fesih bildirimi yolu ile sona ermişse ihbar süresinin bitiş tarihi, bildirimsiz fesih yapıldı ise bildirimin yapıldığı gün kıdem tazminatının son günü kabul edilir.
Kıdem Tazminatı Hesabında Hangi Ödemeler Dikkate Alınır?
Kıdem tazminatı hesaplanırken süreklilik arz eden para veya parasal karşılığı olan menfaatler dikkate alınır.
Bunlar; kasa tazminatı, erzak ve gıda yardımı, yakacak yardımı, taşıt ve konut yardımı gibi durumlardır.
Kıdem Tazminatı Hak Ettiği Halde Alamayan İşçi Ne Yapabilir?
7036 sayılı iş mahkemeleri kanununa göre iş davalarında zorunlu arabuluculuk kurumu ihdas edilmiştir.
Söz konusu kanun nezdinde iş sözleşmesinden doğan bazı alacaklar için zorunlu arabuluculuk kurumuna başvurulması dava şartı ve zorunlu hale gelmiştir.
Bu kanuna göre kıdem tazminatı hak edecek şekilde iş feshinin sağlanması durumunda dahi tazminatı ödenmeyen işçi öncelikle adliyelerde bulunan arabuluculuk bürosuna başvuru yapar.
Arabuluculukta anlaşmanın sağlanmaması durumunda ise hakkını aramak için iş mahkemesine başvuru yapar.
Vefat Eden İşçinin Kıdem Tazminatını Ailesi Alabilir mi?
İşçinin herhangi bir sebepten dolayı vefat etmesi halinde bir yıldan daha uzun süre çalışması varsa kıdem tazminatı eşi veya diğer yasal mirasçılarına verilir.
Kıdem Tazminatında Zaman Aşım Süresi Var mıdır?
Zaman aşım süresi bireyin herhangi bir hakkını belli bir süre kullanmaması nedeniyle dava edebilme özelliğinden yoksun kalmasıdır.
Kıdem tazminatında zaman aşımının başlangıcı iş akdinin feshettiği tarihte başlamaktadır.
Bu duruma göre kıdem tazminatının zaman aşım süresi 5 yıldır.
