Osmanlı Hamam Özellikleri Nelerdir? Hamamlar Osmanlı mimarisinin en güzel örnekleridir.
Türk kültürünün önemli bir yansıması olan hamamlar kültürü, sağlığı ve sosyalleşmeyi temsil ederdi. Sağlık açısından da birçok faydası olan hamamların özellikleri;
Dış mekanları genellikle sade han şeklinde yapılardır.
İç mekanları dış mekana göre daha detaylı ve gösterişli detaylara sahiptir.
İçerde bulunan sütunlar binayı destekleme dışında estetik bir görünüm için gereklidir.
Türk hamamlarında ısıtma külhan adı verilen bölmede gerçekleşir. • Ilıklık veya soğukluk adı verilen ayrı bir bölme vardır. Burası soyunma alanı ile sıcaklık bölümü arasında geçiş özelliği sağlar.
Hamamlarda yıkanma işleminin yapıldığı yerin adı sıcaklıktır.
Sıcaklıkta genellikle keselenme işleminin yapıldığı göbek taşı bulunur. Çevresinde ise küçük yıkanma alanları bulunur.
Hamamların en önemli özelliği ise içerde çok fazla mermer bulunmasıdır.
Osmanlı Kültüründe Kullanılan Aksesuarlar Nelerdir?
Osmanlı İmparatorluğu’nda hamam çok eski bir tarihe dayanır. Hamamlar sosyal hayatın bir parçası olarak görünürler.
Geçmişte insanlar hem sosyalleşmek hem de kişisel hijyen sağlamak için hamamları tercih etmişlerdir. Hamamlarda kullanılan aksesuarlar;
Keseler: hamamlarda kullanılan keseler kişisel temizlikte kullanılır. Keseleme işlemi sırasında kullanılacak keseler genellikle lifli malzemeden yapılmıştır. Keseler cildi ölü deriden arındırmak için önemli bir yere sahiptir. Ayrıca kan dolaşımını hızlandırarak cilde sağlıklı bir görünüm sağlar.
Tahta Terlikler: hamamlarda mermerlerin çok fazla bulunması ortamın nemli olmasından dolayı kayganlık oluşturabilir.
Bu nedenle tahta terlikler kaymayı engelleyici özelliktedir. Ayrıca tahta terlikler ortamın sıcaklığından dolayı sıcaklığa uyum sağlama amacıyla tasarlanmıştır.
Hamam lifleri: Osmanlı hamam kültüründe sıklıkla kullanılan lifler bulunur.
Bu lifler sabun ile beraber cildi arındırmak için kullanılır ve cilde pürüzsüz bir görünüm sağlama konusunda yardımcıdır.
Hamam Havluları: hamam havluları genellikle büyük boyutlarda havlulardır. Kalın bir dokuya sahip olan bu havlular suyu iyi çekme özelliğine sahiptir. Sıcaklığa uyum sağlamak amacıyla ve cildi kurulamak amacıyla kullanılır.
Hamam Sabunları: cildi temizlemek, ölü derilerden arındırmak için ve nemlendirme özelliği için hamam sabunları kullanılır. Osmanlı hamam kültüründe daha çok doğal ve çeşitli malzemelerden yapılmış sabunlar kullanılır. Cilde iyi gelen ve rahatlatıcı etkisi olan sabunlar tercih edilir.
Kurnalar: Kurnalar geçmişte hamamda su taşıma amacıyla kullanılır. Bu kaplar genellikle tahta veya bakır olurdu. Ortamın sıcaklığına uyum sağlayacak şekilde tasarlanmıştır.
Şamdanlar: hamamlar geçmişte genellikle loş ışıkla aydınlatılırdı. Şamdanlar sıcak bir ışık kaynağı oalrak kullanılmıştır.
Şerbetlikler: hamamlarda genellikle içecek servisi için kullanılan şerbetlikler cam veya porselenden yapılmış olurdu. Hamam sıcaklığına uyum sağlaması ön plandaydı.
Taslar: taslar hamamlarda suyu taşımak amacıyla kullanılan kapları ifade eder. Bu taslar genellikle mermerden yapılır. Farklı boyutlarda olan bu kaplar su dökmek için terlemek ve cilt sağlığı için kullanılır.
Hamam Takunyaları: hamam takunyaları kullanılan tüm aksesuarlar gibi hamamda temizlik amacıyla kullanılan bir aksesuardır. Bu eldivenler cildi ölü deriden temizlemeyi amaçlar.
Osmanlı Kültüründe Ritüeller ve Gelenekler Nelerdir?
Osmanlı kültüründe hamamlar insanların sosyalleşmek için kullandığı bir alandır.
Bedenen temizlenen insanlar bu temizlik sırasında sosyalleşir sohbetler eder, eğlenceler düzenlerdi.
İlk adım soyunma odasında gerçekleşir. Burada insanlar soyunup havlularını alırlar.
Daha sonrasında sıcak ve nemli hamam bölümüne geçilir. Burada genellikle yerler ve duvarlar mermerdir.
Ortam sıcak ve nemlidir. Bu sıcaklık ve nem gözeneklerin açılmasını sağlar. Hamamda yıkanma genellikle tellaklar tarafından yapılır. Tellak erkekleri yıkamak için eğitilmiş kişidir.
Kadınları yıkamak ile görevli kişi ise natırdır. Natırlar müşterilerin cilt tiplerine göre özel temizleme sabunları kullanırlar.
Osmanlı Hamamları Günümüzde Nerede Bulunur?
Ülkemizin birçok yerinde Osmanlı kültürüne ait tarihi hamamlar bulunur. Hamamda bulunan motiflerin özelliklerine göre ise en güzel Osmanlı hamam örneklerine İstanbul’da rastlayabilirsiniz.
Ayasofya’da Hürrem Sultan Hamamı, Çağaloğlu Hamamı, Çemberlitaş Hamamı, Galatasaray Hamamı önemli örneklerindendir. Ayrıca Erzurum ve çevresi,
Bursa’da ve daha birçok bölgede Osmanlı tarihinden hamamlara rastlamak mümkündür.
