 |
Fazla mesai iş hayatın da en çok duyulan terimler arasında yer alır. Eğitim, hizmet, üretim, sağlık her alanda işçinin fazla mesai yapması mümkündür.
Peki hangi saatler ekstra mesai kapsamına giriyor? Fazla mesai nedir? fazla mesai çalışanların çalışma sürelerinin üzerinde ekstra çalışmalarını ifade eder.
Özellikle yoğun tempoda çalışan işçiler çoğu zaman işin yetişmeme durumuna göre ekstra mesai yapabilirler.
Mesai saatleri dışında çalışmaya devam eden işçilere işveren her saat için ekstra ödeme yapmak durumundadır.
Çalışanların fazla mesaiye dair alacak ve hazları bazı yasalar ile garanti altına alınmıştır.
Fazla Mesai Kanunları Nelerdir? Nasıl Hesaplanır?
Türkiye’de çalışma hayatı sosyal olarak bir düzen içerisindedir. Bu haklar 4857 sayılı iş kanunu ile güvence altına alınır.
İş Kanunu’nun “Fazla çalışma ücreti” adını alan 41. Maddesi çalışma ve fazla mesaiye dair bazı ibareler barındırır.
Bu duruma göre fazla mesai bir hafta boyunca 45 saatin üzerine geçildiği taktirde ödenmesi gereken tutardır. Her saat için ekstra mesai ücreti alınır.
İş kanununda fazla çalışılan her saat için normal çalışma ücretinin %50 oranında arttırılması ile ödeme yapılacağına dair hükümler bulundurur.
Fazla mesai hesaplaması farklı metotlarla yapılabilir.
En sık kullanılan iki metot şu şekilde yapılır;
Saatlik brüt ücreti = aylık brüt ücret /225
Fazla mesai ücreti = (saatlik brüt ücret x 1,5 ) x ek çalışma süresi
Bir İşçi En Fazla Kaç Saat Mesai Yapabilir?
Fazla mesai de yasalara göre belli koşullarda sınırlandırılmıştır.
Bu duruma göre İş Kanunu’nun 41. Maddesi uyarınca çalışanların bir yıl içerisinde en fazla 270 saat ek mesai yapabilecekleri belirtilmiştir.
Bu sınır aylık saate göre 22.5 saate denk gelmektedir.
İşveren tarafından yıllık 270 saatten fazla mesai yapılması talep edilirse çalışan haklı fesih ile iş akdine son verebilir.
Buna ek olarak hak ihlali nedeniyle işyerine dava açma hakkı da bulunur.
Kanunlara Göre Kimler Ek Mesai Yapamaz?
Fazla mesai ücret ve saati bazı meslek ve çalışan gruplarına göre değişiklik göstermektedir.
Bazı kişiler fazla mesai kavramından muaf tutulurlar bunlar;
Sağlık nedeniyle fazla çalışmaması gerekenler,
18 yaş altında sigortalı çalışanlar • Hamile, yeni doğum yapan veya emziren anneler,
Kanalizasyon, kablo döşeme yapanlar, maden ocakları, gibi yer altında çalışmak zorunda kalanlar,
Kısmi süreli iş yerinde iş sözleşmesi ile görev yapanlar,
Sözleşme sırasında ek mesaiyi kabul etmiş fakat zamanla sağlığı çalışmaya el vermeyen kişiler,
Gece saatlerinde çalışanlar ,
Sağlık bakımından günde sadece 7,5 saat çalışılması gereken yerlerde görev alanlar
Fazla Mesai Ücreti Ne Zaman Ödenir?
Fazla mesaiye dair çalışma ücreti çalışan ile işveren arasındaki anlaşmaya bağlıdır.
Örnek olarak gösterilmesi gerekirse; ek çalışma ücreti maaşa ek olarak ödenebilir.
Daha önce iki tarafında belirlediği bir tarihte yatırılabilir. Maaş ve fazla mesai ücret günü farklı tarihlerde olabilir.
Yapılan çalışmaya ve ek mesailere rağmen işveren ek mesai ücretini ödemezse zaman aşımı süresi içerisinde yasal işlem başlatılabilir.
Fazla Mesai Ödemesine Ait Zaman Aşımı Süresi Ne Kadardır?
Fazla mesai ödemesi kanunlarla garanti altına alınmıştır. Ek mesai ücreti yatırılmadıysa ve geriye dönükse bunu işçinin kanıtlaması beklenir.
Yazılı kanıt için işçinin işe giriş çıkış saatlerine bakılabilir. Bordro işverenin işçiye ödediği ücreti beyan eden belgedir.
Eğer fazla mesai yapılmış olmasına rağmen ödemesi yapılmadıysa bu ödemenin zaman aşım süreci 5 yıldır. 5 yıl içerisinde fazla mesai ödemesini alamayan işçiler yasal yollara başvuru yapabilirler.
Fazla Mesai Ücreti Nasıl Yatırılır?
Fazla mesai ücreti genel olarak brüt maaş üzerinden hesaplanır.
Hesaplama yapılmadan önce çalışanın para ve vergi kesintileri yapılmadan önceki ücretinin bilinmesi gerekir. Bu şartlara göre belirlenen ücret patron ve işçinin belirlediği ortak bir tarihte yatırılır.
